مطالعه تطبیقی ضمانت اجرای آرای صادره از دیوان بینالمللی دادگستری و رکن قضایی سازمان تجارت جهانی

تاریخ در توسّل به نهادهای بینالمللی برای حل و فصل اختلافات بین کشورهای جهان، دوره پرفراز و نشیبی را طی کرده است. در طول این مدّت، ابزارهای اجرایی احکام پیشرفت نموده است و این امر به دلیل ظهور سازمانهای جدید با نظامهای تکامل یافته حل و فصل اختلافات است که نه تنها روند اجرای آراء را تسریع و تدقیق نمودهاند، بلکه نسبت به گذشته توانستهاند اعتماد جهانیان را به خود معطوف نمایند. این مهم میل و رغبت بیشتری را در طرح اختلافات نزد مراجع ذیربط فراهم می سازد. شناخت نسبی از ماهیت وجودی و شخصیت حقوقی دو مرجع حل وفصل اختلافات، دیوان بین المللی دادگستری و سازمان تجارت جهانی به همراه سیر تحوّل مکانیسم حل اختلاف در آنها در طول زمان، زوایای عملکرد این نهادها را هر چه بیشتر تبیین می نماید. دیوان بینالمللی دادگستری که از پیشگامان امر حل و فصل اختلافات دولتها در جهان می باشد، احکام و توصیههای بسیاری را در طول حیات خود صادر نموده است. اما در زمینه اجرای آنها چندان موفّق نبوده و مسئله اجرای حکم در این نهاد در هالهای از ابهام قرار دارد. زیرا اساس اجرای احکام آن ها مبتنی بر تمایل دولتها به پیروی از مقررات حقوق بینالملل و منشور قرار دارد. نکته دیگر این است که الزام همگانی به همراه ضمانت اجرای فوری و موثّر مورد توجه نبوده است. ولیکن درسازمان تجارت جهانی ضعفهای موجود در اجرای احکام دیوان، تا حدودی مرتفع گشته است. به این دلیل که نظام حل و فصل اختلافات سازمان تجارت جهانی با تعیین دستگاه نظارت مستقل و ضمانت اجرای موثّر، از قوّت و کارآمدی بیشتری برخوردار میباشد.